Centar za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu

U Crnoj Gori obuka u pravosudnim organima obavlja se u okviru Centra za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu, koji kao samostalna organizacija sa svojstvom pravnog lica postoji od stupanja na snagu Zakona o Centru za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu 17.10.2015. godine.

Glavni cilj donošenja ovog zakona je transformacija dotadašnjeg Centra za edukaciju nosilaca pravosudne funkcije u nezavisnu, samoodrživu instituciju, u skladu sa preporukama datim u Akcionom planu za pregovaračko poglavlje 23 - Pravosuđe i temeljna prava i Strategiji reforme pravosuđa 2014-2018.
Inače, Centar je najprije osnovan kao Centar za obuku sudija Republike Crne Gore, juna 2000. godine u skladu sa Planom projekta reforme pravosuđa Vlade RCG iz 1998. godine. Do 1. Januara 2007. godine tj. do stupanja na snagu Zakona o edukaciji u pravosudnim organima, kojim se po prvi put zakonski uređuje obuka sudija i državnih tužilaca, Centar je funkcionisao kao organizacija, sa programima prvenstveno namijenjenim sudijama, stručnim saradnicima, pripravnicima i ostalim zaposlenim u sudovima.
Zakonom o edukaciji u pravosudnim organima djelatnost Centra je proširena na obuku državnih tužilaca, zamjenika i savjetnika u tužilaštvima, a Centar je uspostavljen kao organizaciona jedinica Vrhovnog suda Crne Gore.

Centar za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu (koji je pravni sledbenik Centra za edukaciju nosilaca pravosudne funkcije) organizuje i sprovodi obuku sudija i državnih tužilaca, kao i drugih pravosudnih profesija u skladu sa posebnim programima obuke, obučava predavače i mentore, kao i savjetnike, službenike i pripravnike u sudovima i državnim tužilaštvima, uspostavlja međunarodnu saradnju sa domaćim i međunarodnim organizacijama i institucijama i vršiti druge poslove propisane Zakonom o Centru za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu.
Obuka za sudije i državne tužioce organizuje se i sprovodi kao inicijalna i kontinuirana. Cilj obuke je sticanje i usavršavanje znanja, sposobnosti i vještina koje će omogućiti samostalno, nezavisno, nepristrasno, stručno i efikasno vršenje funkcije sudija i državnih tužilaca u skladu sa načelima nezavisnosti i samostalnosti i etičkim standardima profesije.

parallax background

Inicijalna obuka

Inicijalna obuka se organizuje radi sticanja praktičnog i teorijskog znanja i vještina kandidata za sudije u sudu za prekršaje, osnovnim sudovima, Privrednom sudu i Upravnom sudu Crne Gore i kandidata za državne tužioce u osnovnim državnim tužilaštvima. Polaznici inicijalne obuke su kandidati za sudije, odnosno državne tužioce koje odredi Sudski savjet, odnosno Tužilački savjet u skladu sa zakonom. Radi planiranja sprovođenja inicijalne obuke Sudski savjet, odnosno Tužilački savjet obavještava Centar o planu slobodnih sudijskih, odnosno tužilačkih mjesta za narednu godinu, šest mjeseci prije organizovanja inicijalne obuke. Inicijalna obuka se sastoji od teorijskog i praktičnog dijela obuke. Trajanje teorijskog dijela obuke, koja se sprovodi u Centru, je različito zavisno od toga ko su polaznici obuke. Trajanje i mjesto sprovođenja praktičnog dijela obuke takođe je različito u zavisnosti od toga ko su učesnici obuke. Praktični dio obuke nadzire mentor. Predavači koji sprovode pojedine module obuke na kraju završenog teorijskog dijela obuke sačinjavaju izvještaj o sprovedenoj obuci koji sadrži ocjenu svakog polaznika obuke, i dostavljaju ga članu Programskog odbora koji je nadzirao sprovođenje teorijskog dijela obuke, a on sačinjava predlog ocjene za teorijski dio inicijalne obuke svakog polaznika obuke. Na kraju završenog praktičnog dijela inicijalne obuke mentori pod čijim nadzorom se sprovodio praktični dio inicijalne obuke sačinjavaju izvještaj procjene uspjeha o sprovedenom praktičnom dijelu obuke za svakog polaznika obuke pojedinačno. Predlog ocjene za teorijski dio obuke i izvještaj procjene uspjeha na praktičnom dijelu obuke dostavlja se na izjašnjenje polazniku obuke, koji se u roku od osam dana od dana dostavljanja izjašnjava o njima i dostavlja izjašnjenje Programskom odboru za inicijnu obuku. Programski odbor za inicijalnu obuku za osnovu predloga ocjene, izvještaja procjene uspjeha i izjašnjenja polaznika obuke utvrđuje konačan predlog ocjene za polaznika obuke za teorijski i praktični dio i dostavlja ga Sudskom savjetu, odnosno Tužilačkom savjetu. Konačna ocjena inicijalne obuke je „zadovoljava“ i „ne zadovoljava“. Polaznik inicijalne obuke ocjenjuje se ocjenom “ne zadovoljava” ako je na jednom ili na oba dijela obuke ocijenjen ocjenom “ne zadovoljava”.

Kontinualna obuka

Kontinuirana obuka se organizuje radi stručnog usavršavanja i profesionalnog razvoja sudija i državnih tužilaca, a sprovodi se po programima obuke u skladu sa zakonom. Sudije i državni tužioci imaju pravo i obavezu da prisustvuju kontinuiranoj obuci na koju se prijave prema sopstvenom interesovanju, najmanje dva radna dana godišnje. U slučaju da sudija, odnosno državni tužilac iz opravdanih razloga ne može pohađati kontinuiranu obuku na koju se prijavio, dužan je da o tome obavijesti predsjednika suda, odnosno rukovodioca državnog tužilaštva, koji će o tome pisanim putem obavještava Centar. Propisuje se poseban sadržaj programa obuke u zavisnosti od kategorija kandidata, kao što su: sudije, odnosno državni tužioci koji tu funkciju obavljaju manje od četiri godine, sudije, odnosno državni tužioci koji tu funkciju obavljaju više od četiri godine, predsjednici sudova, odnosno rukovodioci državnih tužilaštava, sudije, odnosno državni tužioci koji su ocijenjeni ocjenom „ne zadovoljava”, sudije, odnosno državni tužioci koji u toku vršenja funkcije napreduju, promijene pravnu oblast ili se specijaliziju za pojedinu pravnu oblast i zajednički program obuke.

Organi Centra

Upravni odbor je nezavisni organ koji upravlja Centrom. Ima sedam članova koji se, sa pravom na još jedan ponovni izbor, biraju na period od četiri godine, kao predstavnici najznačajnijih pravosudnih organa (Vrhovni sud, Vrhovno državno tužilaštvo, Sudski savjet i Tužilački savjet) kao i Ministarstva pravde, Crnogorske akademije nauka i umjetnosti i Advokatke komore. Većinu članova čine sudije i državni tužioci (četiri člana). Predsjednik Upravnog odbora je član Upravnog odbora iz reda sudija i državnih tužilaca. Predsjednika i zamjenika bira i razrješava Upravni odbor. Predsjednik Upravnog odbora za vrijeme vršenja te funkcije ne vrši sudijsku, odnosno tužilačku funkciju. Upravni odbor radi na sjednicama, a odluke donosi većinom glasova svih članova Upravnog odbora. U slučaju jednakog broja glasova predsjednik ima odlučujući glas. Upravni odbor je nadležan da: Donosi Statut i druge akte Centra i prati njihovo sprovođenje; bira i razrješava predsjednika Upravnog odbora i njegovog zamjenika; utvrđuje prestanak članstva u Upravnom odboru; utvrđuje sastav Programskog savjeta; bira članove programskih odbora za inicijalnu i kontinuiranu obuku; obrazuje Programski odbor za posebne obuke, utvrđuje listu predavača; bira i razrješava direktora Sekretarijata; utvrđuje broj polaznika i kriterijume za odabir kandidata za kontinuiranu obuku, utvrđuje spisak mentora i kriterujume za njihovo ocjenjivanje; usvaja godišnji plana rada Centra; donosi godišnji program obuka, donosi program inicijalne obuke i programe kontinuirane obuke na predlog programskih odbora; donosi program za posebne obuke, usvaja predlog razdjela budžeta za obuke; usvaja finansijski izvještaj; razmatra i usvaja godišnji izvještaj o svom radu; usvaja Godišnji izvještaj o radu Centra; odlučuje po prigovorima polaznika programa obuke i vrši druge poslove propisane ovim zakonom i Statutom. Zakonom o edukaciji u pravosudnim organima djelatnost Centra je proširena na obuku državnih tužilaca, zamjenika i savjetnika u tužilaštvima, a Centar je uspostavljen kao organizaciona jedinica Vrhovnog suda Crne Gore.

Programski savjet je stručni organ Centra, kojeg čine dva programska odbora (Programski odbor za inicijalnu obuku i Programski odbor za kontinuiranu obuku). Programski savjet ima deset članova koji su istovremeno članovi navedenih programskih odbora. Mandat Programskog savjeta je četiri godine, a njegovi članovi ne mogu biti članovi Upravnog odbora. Savjet je nadležan da utvrđuje predloge programa za inicijalnu i kontinuiranu obuku na inicijativu programskih odbora i utvrđuje predlog programa za posebne obuke; prati realizaciju programa obuka i njihovu efikasnost i uspješnost; ažurira i unapređuje programe obuka; daje uputstva za unaprjeđenje nastavnih metoda i tehnika, po sopstvenoj inicijativi ili u saradnji sa predavačima i mentorima; određuje i angažuje predavače sa liste predavača i vrši druge poslove u skladu sa Zakonom, Statutom i aktima Centra. Zakonom su propisani razlozi za prestanak članstva u Programskm savjetu. Programski odbori vrše koordinaciju, nadzor i ocjenu aktivnosti sprovedenih obuka. Programski odbori imaju po pet članova koji moraju imati visoke stručne kvalitete i ugled za vršenje svoje funkcije i profesije, potvrđene rezultate rada, radove, članke, kao i iskustvo u obuci ili mentorstvu u sudstvui državnom tužilaštvu. Članovi Programskog odbora za inicijalnu obuku biraju se iz reda sudija i državnih tužilaca. Članovi Programskog odbora za kontinuiranu obuku biraju se iz reda sudija ili državnih tužilaca sa najmanje deset godina radnog iskustva kao sudija ili državni tužilac, s tim što jedan član može biti iz reda profesora pozitivno-pravnih nauka. Članovi Programskog odbora za posebne obuke biraju se zavisno od posebnog programa obuke.

Radi obavljanja stručnih, finansijskih, administrativnih, informatičkih, analitičkih i drugih poslova za potrebe Centra obrazovan je Sekreterijat Centra, kao stručna služba čijim radom rukovodi direktor. Direktor Sekretarijata se bira na vrijeme od pet godina. On se stara o izvršavanju odluka Upravnog odbora, dostavlja ovom organu godišnji izvještaj o radu Sekretarijata, priprema akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizacji Sekretarijata kao i predlog Statuta i drugih akata Centra i prati njihovo sprovođenje, priprema predlog razdjela budžeta za rad Centra i predlog finansijskog izvještaja, stara se u urednom i blagovremenom vođenju evidencija i vrše druge poslove propisane ovom zakonom i Statutom. Na postupak zasnivanja radnog odnosa, prava, obaveze i odgovornosti direktora Sekretarijata shodno se primjenjuju odredbe zakona kojima se uređuju prava, obaveze i odgovornosti državnih službenika i namještenika koje se odnose na visoki rukovodni kadar, ukoliko ovim zakonom nije drukčije propisano. Sekretarijat ima četiri ogranizacione jedinice (sektor za inicijalnu obuku, sektor za kontinuiranu obuku, sektor za računovodstvo, finansije i logistiku i sektor za međunarodnu saradnju) čiji se poslovi utvrđuju aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Sekretarijata. Zaposleni u Sekretarijatu imaju status državnih službenika i u pogledu njihovih prava, obaveza i odgovornosti primjenjuju se propisi kojima se uređuju prava, obaveze i odgovornosti državnih službenika i namještenika.

U svom radu Centar je do sada sarađivao sa velikim brojem relevantnih partnera kao što su: Evropska Unija (ranije Evropska agencija za rekonstrukciju), Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) u Crnoj Gori, Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju(OSCE) Misija u Crnoj Gori, Ambasada SAD u Crnoj Gori, Fondacija Institut za otvoreno društvo-Soros, Centar za međunarodnu pravnu saradnju (CILC) iz Holandije, Centar za pravnu kompetenciju (CLC) iz Austije, Save the Children, UNICEF, Njemačka Fondacijom za međunarodnu pravnu saradnju (IRZ Fondacija), Agencija za tehničku saradnju Njemačke (GIZ), Evropski Institut za javnu upravu (EIPA) Luksemburg, Evropska banka za rekonstrukciju i razvoj (EBRD), Međunarodna organizacija za razvoj prava (IDLO) iz Rima itd.

U oblasti obrazovanja o ljudskim pravima i standardima Savjeta Evrope, Centar je sarađivao sa organizacijama koje su specijalizovane za izvođenje ovakvih programa: dakle, prije svega, sa Savjetom Evrope, zatim AIRE Centrom iz Londona (Centar za pružanje pravne pomoći u pogledu zaštite ljudskih prava u Evropi), CEDEM-om (Centar za demokratiju i ljudska prava u Crnoj Gori) iz Podgorice, i sl.

Centar godišnje u prosjeku organizuje oko 80 raznih aktivnosti kontinuirane edukacije i 20 aktivnosti inicijalne edukacije. Centar u svom radu uvjek nastoji da koristi uporedna iskustva i da prati najnovija kretanja kada je u pitanju obuka sudija i tužilaca i njeni različiti aspekti. Tome svakako doprinosi i članstvo Centra u najrelevantnijim međunarodnim strukturama koje se bave obukom sudija i tužilaca: Evropska mreža za razmjenu informacija između lica i institucija odgovornih za obuku sudija i tužilaca Savjeta Evrope (tzv. Lisabonska mreža); HELP program Savjeta Evrope-Program za obuku sudija i tužilaca u oblasti ljudskih prava; Međunarodnua organizacija za obuku u pravosuđu (IOJT) i Evropska mreža za obuku u pravosuđu (EJTN).

U svom radu Centar se rukovodi jednim određenim ciljom, a to je pružanje sticanja, održavanja i usavršavanja znanja, sposobnosti i vještina nosilaca pravosudnih funkcija koje će omogućiti samostalno, nezavisno, nepristrasno, stručno i efikasno vršenje njihove funkcije u skladu sa etičkim standardima profesije. Centar će kao i dosada nastaviti da daje svoj doprinos usvajanju novih znanja i praktičnih vještina nosilaca pravosudne funkcije.